Tehlikeli atıklar ve enerji

T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı önümüzdeki on yıl içerisinde A.B. Çevre Mevzuatına uygun olarak Atık Yönetimi Eylem Planı hazırlamıştır (www.atikyonetimi.cevreorman.gov.tr) . Bakanlık atık yönetimi eylem planını sunmuştur. Bu plan çerçevesinde özellikle Tehlikeli Atıkların ne şekilde bertaraf edileceği açıklanmıştır. Tehlikeli atıkları bertaraf ederek enerjiye dönüştürmenin bir yolu çevre kriterlerine uymak kaydı ile yakma teknolojileridir. Fakat tehlikeli atıkları gerçek manada bertaraf ederek enerjiye dönüştürmenin yolu ise gazlaştırma teknolojilerinin uygulanmasıdır. Tehlikeli atıkları gazlaştırma yöntemi ile bertaraf ederek enerjiye dönüştüren tesisler mevcuttur ve ülkemizde de pilot ölçekte çalışmaları yapılmıştır.

Gazlaştırma yöntemi ile yakma sırasında oluşan dioksin, furan, NOx gibi kanserojenik atıklar oluşmadığından ve  yüksek verimle enerji üretimi gerçekleştiğinden dolayı tehlikeli atık bertarafında önemli ve önceliklidir.

Tehlikeli Atıklar yakıldığında, kaçınılmaz olarak NOx, SOx, PM, dioksin ve furan üretiliyor. Bunlardan özellikle dioksin ve furan (filtreleme hiçbir zaman %100 olamadığından) havaya karışıyor. Daha sonra tekrar, atmosferden toprağa, gıda maddelerine ve insana geçiyor. Atık sürecine karıştığında ise alien denen yeni zincirler üreterek filtrelerden doğrudan geçiyor ve çoğalıyor. Furan ve Dioksin dünyada bilinen en zararlı kanserojen kimyasallar arasında yer alıyorlar.

İnsanların kendilerini yakma tesislerinin bacalarına zincirlemesinin nedeni bu. Ayrıca, havaya emisyonlara ilave olarak, fırınlardaki taban külü de neredeyse saf toksin içeriyor, ağır metaller de konsantre olarak cabası. Yakmanın, insanlığı kendi ayağına ateş etmesi benzeri bir durumda bıraktığı görünüyor.

Halbuki, gazlaştırma ve piroliz benzeri temiz teknolojiler var.

Bu teknolojilerde yanma olmadığından sözü edilen emisyonlar da üretilmiyor. Elde edilen kül çoğu zaman inert madde veya gübre olarak kullanılıyor. Yani sıfır atık mümkün görünüyor.

Yakın erimde olmasa bile gelecekte insanların, atıklarını; sadece evsel atıkları değil, kanalizasyon atıklarını dahi parayla satacağı günleri yaşayacağız gibi görünüyor.

Kaynak: Dr. Mustafa TOLAY, O. TURKMEN